UNIVERSIDADE | USC
Confirman a hipótese que sustenta os informes psicolóxico forenses que avalían a realidade da declaración das vítimas
Santiago.- A valoración da proba é un elemento esencial para a toma de decisións xudiciais.
Cando a declaración da vítima constitúe a única proba de cargo, os informes
psicolóxico-forenses nos que se avalía a verosimilitude dotestemuño,isto é, se
contén criterios de realidade, atributos de memorias de orixe externo ou de
feitos vividos/autoexperimentados–conxuntamente coa pegada psicolóxica resultante
da vitimización dun delito–,resultan ser probas indiciariascríticas para dotar
de valor de probao relato do/da denunciante.
Por esta razón, a doutoranda Bárbara González Amado analizou a validez da hipótese
Undeutschna que se sustentan ditas probas: as memorias de feitos experimentados
difiren en contido e calidade (criterios de realidade) das memorias fabricadas.
Para iso, levou a cabo unha revisión meta-analítica da evidencia científica ao
respecto. Os resultados amosaron un apoio á hipótese Undeutschque se amosou
válida en todo tipo de poboacións (i.e., menores, adolescentes, vítimas,
testemuñas, encausados) e contextos, isto é, tipo de delito enxuizado. Porén, a
ferramenta forense de uso común derivada da hipótese, o CBCA, conclúese que presenta
diversas limitacións que o converten nun sistema semi-obxectivo,que non é
fiable nin válido para a práctica forense.
Non obstante, dos resultados tamén se deriva que é posible crear
ferramentas forenses baseadas en dita hipótese que sexan fiables e válidas, tal
como o sistema categorial de contido ‘SEG’ creado na USC e posto a disposición
de tódolos xulgados de Galicia, e a que os resultados do meta-análise prestan
apoio. Bárbara González entende que “aínda se pode avanzar no senso de axustar
os sistemas categoriais de contido a cada contexto -agresións sexuais a
mulleres, acoso laboral ou acoso escolar-de xeito que se incremente a súa
eficacia no apoio do testemuña das vítimas.
Problemas a posteriori
Na súa tese doutoral, que dirixiron Ramón Arce e Francisca Fariña,
pretendeu tamén botar luz sobre a magnitude do dano psicolóxico manifestado
como consecuencia da vitimización dun delito de abuso sexual na infancia.
A partir da análise de 91 estudios primarios, Bárbara González chegouá
conclusión de que esa vitimización predispóná aparición de problemas de axuste
psicolóxico a longo prazo. “Concretamente –explica Bárbara González–,as vítimas
teñen un 70% máis de probabilidadesde desenvolvermais síntomasinternalizantes,propios
dadepresión ou ansiedade que os que non foron vítimas, así como arredor dun 30%de
manifestar un trastorno psicolóxico,sendo maior dita taxa para as mulleres que foron
vítimas de abuso infantil, 42%, que para os homes, 24% ”.
En termos de prevalenciaa diagnose dun trastorno depresivo e ansioso é 5.40
e 2.43 veces máis frecuente, respectivamente, en vítimas que en non vítimas. Así
mesmo, a probabilidade de desenvolver unha secuela psíquica crónica en
depresión (distimia) foisignificativamente superior a unha máis severa.
Finalmente, no estudo observouse que as mulleres mostran un 9% máis de dano que
os varóns en depresión, aínda que eles informan de maiores niveis de
sintomatoloxía ansiosa que elas.
Sobre a importancia destes achados, a investigadora da USC resalta que van
permitir aos forenses anticipar a xuíces, xuízas e tribunais os efectos futuros
da vitimización de abuso sexual na saúde mental así como a magnitude do dano. O
seu valor radica en que a idades temperás raramente se constata dano na saúde
das nenas e nenos vítimas, que si aparece mais adiante. Isto permitirá que o lexislador
axuste mellor as condenas ao dano así como a xuízas, xuíces e tribunais decidir
sobre a base dos danos reais que produce a vitimización de abuso sexual
infantil.
A tese ‘Evaluación forense de la credibilidad del testimonio y
sintomatologíainternalizante en delitos cometidos en la esfera privada’,
realizada no marco da Unidade de Psicoloxía Forense de la
USC, acadou a cualificación de sobresaliente cum laude. Departamento de comunicación